Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΟΝΙΑΣ ΤΩΝ ΜΠΟΝΤΙΣΑΤΒΑ & Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΣΕΝΡΕΖΙΚ, από τη Λάμα Μαριάντζελα

Η Λάμα Μαριάντζελα

Από την αρχή του χρόνου έως σήμερα υπήρξαν πολλά όντα που έφτασαν στην τέλεια φώτιση, κανένα όμως εξ’ αυτών δεν επέτυχε αυτή την ύψιστη πνευματική κατάσταση, χωρίς πρωτύτερα να διαβεί διαδοχικά τα διάφορα επίπεδα των Μποντισάτβα.

Μπορεί αρχικά να ξεκίνησαν κάνοντας άσκηση σύμφωνα με το όχημα της Τεραβάντα, που έχει σαν κίνητρο και στόχο την προσωπική απελευθέρωση, όμως τελικά για να μπορέσουνε να φτάσουν στην ύψιστη και ανυπέρβλητη φώτιση, όλοι τους κατέληξαν να ασκηθούν σύμφωνα με τις μεθόδους Μαχαγιάνα (το Μεγάλο Όχημα ή Δρόμος ή Μονοπάτι ή Ατραπός) που είναι επίσης γνωστό ως ο Δρόμος της Μεγάλης Συμπόνιας και Ευσπλαχνίας, ο Δρόμος των Μποντισάτβα.

Στο μονοπάτι αυτό δίνεται έμφαση στην καλλιέργεια της ευσπλαχνίας και της συμπόνιας, έτσι κάθε ασκούμενος ξεκινά, λαμβάνοντας την υπόσχεση (ή όρκο) των Μποντισάτβα, που σημαίνει ότι υπόσχεται να φτάσει στη φώτιση για το καλό όλων των όντων, βάζοντας σαν προτεραιότητα το όφελος των άλλων σε σχέση με το δικό του. Εν συνεχεία δίχως να κουράζεται και δίχως να απελπίζεται ακόμα και στις πιο αντίθετες και αντίξοες συνθήκες, τηρεί και ασκεί αυτήν την υπόσχεση από ζωή σε ζωή ωφελώντας έτσι τα όντα ανάλογα με τις ανάγκες τους και κυρίως με το να τους δείχνει – όταν και όποτε είναι έτοιμα – την πραγματική φύση του νου τους, εισάγοντάς τους στο μονοπάτι της αφύπνισης.

Λέγεται ότι η ευσπλαχνία και το έλεος που βιώνουν οι Μποντισάτβα για τα όντα όταν τα βλέπουν να υποφέρουν εξαιτίας των έξι αρνητικών συναισθημάτων τους (έξι πνευματικών συσκοτίσεων ή δηλητηρίων) είναι τόσο έντονος, που αν το βίωνε ένας κοινός άνθρωπος δεν θα το άντεχε ούτε για ένα δευτερόλεπτο! Έχοντας όμως πραγματώσει την ονειρική και ψευδαισθητική φύση όλων των φαινομένων και την ουσία του νου τους ως κενότητα και συμπόνια αχώριστα, έχουν την ικανότητα ν’ απελευθερώνουν το βίωμα της δυστυχίας αυθόρμητα και χωρίς καμία προσκόλληση μέσα στη ουσία αυτή.

Τα έξι αρνητικά συναισθήματα που κυριεύουν τον νου και εγκλωβίζουν τα όντα στα έξι πεδία ή βασίλεια της Σαμσάρα (κύκλος της αλληλεξαρτούμενης ύπαρξης) είναι τα εξής:

• Μίσος-Θυμός,
• Επιθυμία-Προσκόλληση,
• Αγνοια,
• Ζήλια,
• Υπερηφάνεια,
• Απληστία.

Ο λόγος που τα όντα περιπλανώνται στη Σαμσάρα είναι ότι ταυτίζονται μ’ αυτά τα συναισθήματα, τα θεωρούν πραγματικά και έτσι έχοντας παρασυρθεί απο αυτά, πράττουν, ομιλούν και σκέφτονται έχοντας ως κίνητρο ένα (ή συνδυασμό) εξ’ αυτών των συναισθημάτων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ωριμάζει αρνητικό κάρμα που τα κάνει να γεννιούνται, ανάλογα με το κυρίαρχο συναίσθημα, σ’ ένα από τα έξι πεδία ή κόσμους της ύπαρξης.

• Το μίσος προκαλεί επαναγέννηση σε καταστάσεις παράνοιας (αναφέρονται και ως κολάσεις),
• Η απληστία στο πεδίο των πεινασμένων φαντασμάτων (Θιβ. γιντάκ, Σκτ. Πρέτα),
• Η άγνοια στο πεδίο των ζώων,
  
• Η προσκόλληση στο πεδίο της επιθυμίας, στο ανθρώπινο πεδίο δηλαδή,
• Η ζήλια στο πεδίο των Τιτάνων (Ασούρας στα Σανσκριτικά, αναφέρονται επίσης ως ημίθεοι) και
• Η υπερηφάνεια στο πεδίο των θεών (Ντέβας στα Σανσκριτικά).

Η διαφορά μεταξύ ενός Μποντισάτβα και ενός κοινού όντος είναι ότι ο μεν Μποντισάτβα βιώνει όλα τα φαινόμενα σαν μία ψευδαίσθηση, σαν όνειρο, όμως έχοντας συγχρόνως και την επίγνωση της δυστυχίας που βιώνουν τα όντα, δεν μπαίνει στην κατάσταση της Νιρβάνα αλλά παραμένει στη Σαμσάρα, στους διάφορους κόσμους της ύπαρξης, βοηθώντας τα όντα ασταμάτητα.

Από την άλλη ένα κοινό ον παρασύρεται συνεχώς (από τουλάχιστον ένα) απ’ τα αρνητικά συναισθήματα πιστεύοντας πως είναι αληθινά, παραμένοντας έτσι αιώνια δέσμιος αυτών,  απόλυτα εγκλωβισμένο στον εγωκεντρισμό του. Προσπαθώντας όμως ν’ αποκτήσει ευτυχία με λάθος τρόπο, το μόνο που καταφέρνει είναι να προκαλεί συνεχώς και άλλη δυστυχία στον εαυτό του και ενίοτε στους άλλους γύρω του, σπείροντας έτσι συνεχώς τις αιτίες για επιπλέον δυστυχία όχι μόνο σ’ αυτή αλλά και στις επόμενες ζωές του.

Ο λόγος που οι Μποντισάτβα μπορούν να βιώνουν τη δυστυχία όλων των όντων είναι γιατί έχουν κατανοήσει ότι η πραγματική φύση όλων των όντων συμπεριλαμβανομένων και των αρνητικών τους συναισθημάτων είναι αυτό που στον βουδισμό ονομάζουμε «βουδική φύση», η εγγενής φωτισμένη φύση δηλαδή, που ενυπάρχει μέσα σ’ όλα τα όντα και τα φαινόμενα.

Αυτή η «βουδική φύση» έχει σαν χαρακτηριστικά τις ιδιότητες κενότητας-σοφίας, συμπόνιας-ευδαιμονίας, διαπερνά όλα τα όντα και όλα τα φαινόμενα χωρίς να κάνει διάκριση και χωρίς να βάζει ετικέτες σε ό,τι εμφανίζεται, όντας η ουσία που ενώνει τα πάντα. Ένας Μποντισάτβα έχοντας κόψει λοιπόν κάθε προσκόλληση στο εγώ του, βιώνει αυτήν την  πραγματικότητα κάθε στιγμή, ασταμάτητα.

″ Οταν λέμε «κενότητα» δεν εννοούμε ένα άδειο διάστημα, αλλά το βίωμα μίας πολύ ζωντανής κατάστασης απόλυτης επίγνωσης στην οποία παραμένει ο νους ενός αφυπνισμένου. Δεν είναι κάτι φτιαχτό ή κάτι που επινόησε κάποιος. Είναι η κατάσταση που βιώνουνε όλοι οι φωτισμένοι που υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρξουν.

Αυτή η μεγάλη συμπόνια που δεν διακρίνει, που συγχωρεί, που δεν διώχνει και δεν προσκολλά, ονομάζεται το Πνεύμα της Μεγάλης Συμπόνιας, Μποντιτσίτα στα σανσκριτικά και είναι η «καρδιά» και η πραγματική ουσία όλων των όντων ανεξαιρέτως.″

Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΣΕΝΡΕΖΙΚ

Στον θιβετανικό βουδισμό υπάρχει μία ιδιαίτερα γνωστή διαλογιστική όψη που ονομάζεται στα σανσκριτικά Αβαλοκιτεσβάρα ή Τσενρέζικ στα θιβετανικά και συμβολίζει ακριβώς αυτήν την ατελείωτη αγάπη και συμπόνια που αγκαλιάζει και διαπερνάει κάθε αισθανόμενο ον, κάθε στιγμή, ακόμα και αν αυτά – εξαιτίας της άγνοιας τους – δεν έχουν επίγνωση της «παρουσίας» και της «ύπαρξής» της.

Συμβολίζει επίσης την ύψιστη και αξεπέραστη κατάσταση που βιώνει κανείς, όταν ο νους του είναι πλήρως απελευθερωμένος απ’ τα έξι συναισθήματα ή πνευματικά δηλητήρια όπως προείπαμε. Ο συμβολισμός αυτός συνοψίζεται στο εξασύλλαβο μάντρα του Τσενρέζικ, στον «βασιλιά των μάντρα» ή «Το μάντρα των μάντρα» που έχει τη δύναμη να γαληνεύσει αρχικά και εν συνεχεία ν’ απελευθερώσει το νου, από τα δεσμά αυτών των έξι συναισθημάτων (6 συλλαβές ↔ 6 συναισθήματα), εφόσον κανείς το απαγγείλει πάρα πολλές φορές.

ΟΜ ΜΑΝΙ ΠΕΜΕ ΧΟΥΝΓ

  Το μάντρα είναι το:

ΟΜ ΜΑΝΙ ΠΕΜΕ ΧΟΥΝΓ

Ο διαλογισμός του Αβαλοκιτεσβάρα ή Τσενρέζικ είναι μια ταντρική μέθοδος, δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσει κοινά όντα ν’αναπτύξουν επίγνωση και έλεος μέσα στο νου τους. Περιέχει εκτός του προαναφερθέντος εξασύλλαβου μάντρα, προσευχές για την απελευθέρωση όλων των όντων από τη Σαμσάρα καθώς και επικλήσεις πρωτίστως προς τον Τσενρέζικ, καθώς και σε διάφορους φωτισμένους δασκάλους.

Σ’ αυτό το σημείο είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι παρόλο που ο Τσενρέζικ υπήρξε με ανθρώπινη μορφή στον κόσμο μας, σαν μαθητής που ακολουθούσε και βοηθούσε τον ιστορικό Βούδα Σακυαμούνι, δεν απευθύνουμε την προσευχή σ’ αυτόν με την αίσθηση ότι είναι μία εξωτερική οντότητα στην οποία προσευχόμαστε για να κάνει ένα θαύμα και να μας βοηθήσει, ή η οποία ως «δια μαγείας» θα μας «φωτίσει».

Στον ταντρικό βουδισμό όταν ασκούμαστε σε μια διαλογιστική όψη ή Γιντάμ όπως ονομάζεται στα θιβετανικά, αυτό γίνεται γνωρίζοντας τις πνευματικές και υπερβατικές ιδιότητες που αυτή συμβολίζει και έχοντας την αίσθηση ότι η ουσία της όψης και η δική μας ουσία, είναι ένα και το αυτό, αγάπη-συμπόνια, σοφία-κενότητα.

″ Έτσι όταν διαλογιζόμαστε στην όποια ταντρική όψη στην πραγματικότητα διαλογιζόμαστε στη φωτισμένη ουσία του νου μας. Είναι ένας επιδέξιος τρόπος που δόθηκε από φωτισμένα όντα,  έτσι ώστε να μπορέσουμε και εμείς να αφυπνίσουμε όλες αυτές τις υπέροχες ιδιότητες που είναι βαθιά κρυμμένες μέσα μας, σαν σε «χειμερία νάρκη».″

Στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να καλλιεργήσουμε αγάπη και συμπόνια μέσα μας, διότι η ουσία μας είναι αγάπη και φως. Απλά χρειάζεται να εξαγνίσουμε όλα τα πέπλα, τις λανθασμένες πεποιθήσεις και τις πνευματικές συσκοτίσεις του νου, που επικαλύπτουν τη βουδική φύση μας.

″ Ο διαλογισμός του Αβαλοκιτεσβάρα (Τσενρέζικ) μας βοηθάει λοιπόν να ξυπνήσουμε απ’ τον βαθύ ύπνο της άγνοιας στον οποίο βρισκόμαστε εδώ και ατελείωτες ζωές, να δούμε το πραγματικό εαυτό μας, να γίνουμε συνειδητά ένα με την πραγματική αγνή φύση μας και αυτό μέσα από την ανάπτυξη της συμπόνιας, την πλήρη επίγνωση και τη μη προσκόλληση πέρα από φόβο και ελπίδα. ″

Λέγεται επίσης ότι για όσους φοβούνται να ανοίξουν τις καρδιές τους προς όλα τα όντα ανεξαιρέτως και να δουλέψουν για το όφελος τους χωρίς να σκέφτονται τον εαυτό τους, πώς μέσα στο όφελος των άλλων περιέχετε πάντα και το δικό τους όφελος! Το κίνητρο μας όμως χρειάζεται να είναι πάντα αγνό, δηλαδή ποτέ δεν θα περιμένουμε κάποιο αντάλλαγμα για τις καλές πράξεις που κάνουμε.

Ο δρόμος των Μποντισάτβα είναι δύσκολος μόνο για όσους πιστεύουν ότι το εγώ έχει πραγματική υπόσταση, κάτι που σημαίνει ότι όσο το πιστεύουν αυτό και αντιστέκονται στον πραγματικό δρόμο της αγάπης, καλοσύνης και συμπόνιας, δεν θα μπορέσουν ποτέ τους να βιώσουν πραγματική ευτυχία.

Από τη Λάμα Μαριάντζελα,
(Μόνιμη δασκάλα του Βουδιστικού Κέντρου Αθήνας, Κάρμα Ντρουμπ Γκιου Τσέκορ Λινγκ-BodhiPath)